CÁCH PHÒNG TRỊ BỆNH PHÁT SÁNG TRÊN TÔM THẺ

Trong quá trình nuôi tôm, nhất là ở các mô hình nuôi công nghiệp, về đêm người nuôi thường thấy hiện tượng nước ao phát sáng, thậm chí trên tôm cũng có hiện tượng phát sáng, nhất là vào mùa hè khi nhiệt độ và độ mặn tăng. Hiện tượng này không làm tôm chết hàng loại nhưng làm tôm giảm bắt mồi, dễ stress, phát triển không cân đối, nếu bị nặng tôm sẽ bỏ ăn và chết rải rác kéo dài, ảnh hưởng đến năng suất nuôi.

Nguyên nhân gây ra bệnh phát sáng ở tôm

Bệnh phát sáng trên tôm do nhiều nguyên nhân khác nhau, gây ảnh hưởng nghiệm trọng đến sức khỏe của tôm, với các tác nhân cụ thể như sau:

- Do vi khuẩn Vibrio harveyi gây ra: Thường gặp ở các ao nuôi có độ mặn cao (> 15%), vi khuẩn này phát triển mạnh khi nhiệt độ nước tăng, hàm lượng chất hữu cơ cao, hàm lượng oxy hòa tan thấp. Các vi khuẩn này tiết ra enzyme Luciferase theo cơ chế phát quang gây ra sự phát sáng ở tôm.

- Sự hiện diện của nhóm tảo roi – Dinoflagellate: Các loại tảo làm nước phát sáng bao gồm các chủng Peridinium, Ceratium, Gymnodinium và một số loại tảo giáp, mặc dù không gây bất lợi cho tôm nhưng nó có thể tiết ra chất độc gây bệnh cho tôm, làm tôm giảm ăn và chậm tăng trưởng.

- Do có sự tồn đọng hợp chất phospho hữu cơ tích tụ trong bùn đáy ao: Việc tích tụ phospho hữu cơ lâu ngày do thức ăn thừa tích tụ dưới đáy ao gây ra hiện tượng ao tôm bị phát sáng về đêm. Việc này còn kích thích các loại tảo độc và vi khuẩn có hại phát triển mạnh ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của tôm nuôi.

- Bệnh cũng có thể nhiễm từ các trại giống, từ ao ương giống sang ao nuôi tôm thịt: Trong sản xuất giống, mầm bệnh được lây lan chủ yếu từ tôm bố mẹ sang ấu trùng trong giai đoạn sinh sản.

Biểu hiện của bệnh phát sáng ở tôm

- Tôm bị nhiễm bệnh, cơ thể sẽ phát sáng, cơ thể yếu, bơi không định hướng, tấp mé bờ, phản ứng chậm, bỏ ăn, chết rải rác.

- Mang và thân tôm có màu sẫm, bẩn, thịt đục màu.

- Gan viêm và teo nhỏ, mất chức năng tiêu hóa cho tôm

- Ăn giảm, không có thức ăn và phân trong ruột, phân tôm trong nhá ít.

- Đầu thân tôm phát sáng màu trắng hoặc màu xanh lục – nhìn thấy rõ nhất vào ban đêm.

- Tôm chậm lớn và phát triển không đều,nhiều trường hợp đóng rong ở mang và vỏ.

- Tôm chết rải rác tùy vào mức độ nặng nhẹ của bệnh. Trong 45 ngày nuôi đầu nếu bị nhiễm bệnh tôm sẽ chết hàng loạt.

- Tôm ấu trùng nhiễm bệnh có màu trắng đục, nhiễm bệnh nặng thì lắng dưới đáy bể ương và chết hàng loạt.

- Khi quan sát bằng kính hiển vi sẽ thấy xuất hiện vi khuẩn phát sáng đang di chuyển trong cơ và máu của tôm.

Cách phòng và trị bệnh phát sáng trên tôm

• Cách phòng bệnh:

- Đối với tôm giống bà con nên chọn tôm bố mẹ khỏe mạnh, sạch bệnh (kiểm tra bằng PCR để chẩn đoán bệnh tôm), thả nuôi tôm giống với mật độ phù hợp.

- Chuẩn bị ao nuôi nạo vét sạch bùn dưới đáy ao, bón vôi bột, phơi ao. Loại bỏ ốc, cua, cáy, còng. Sử dụng men vi sinh để cải tạo đáy ao và xử lý nước hàng ngày trước khi thả tôm 7 ngày.

- Định kỳ kiểm tra các yếu tố môi trường như pH, kiềm, độ mặn, vi khuẩn Vibrio trong nước. Khống chế độ mặn trong ao tôm, nếu độ mặn vượt ngưỡng nên thay nước mới hoặc cho thêm nước ngọt để hạ bớt độ mặn.

- Bổ sung định kì Vitamin C, men tiêu hóa, khoáng chất nhằm tăng sức đề kháng, giảm stress cho tôm cho tôm.

- Kiểm tra sàng ăn hàng ngày, điều chỉnh lượng thức ăn phù hợp, tránh dư thừa làm ô nhiễm nước và đáy ao.

- Thay nước định kỳ, hút bùn, để giảm bớt lượng chất hữu cơ trong ao.

- Sau khi tôm được 21 ngày tuổi, định kỳ kiểm tra vi khuẩn Vibrio trong nước 3 ngày/1 lần.

- Vào mùa hè, duy trì mức nước trong ao nuôi từ 1,2 – 1,5 m và độ trong của nước từ 30 – 40 cm để hạn chế khả năng tăng nhiệt.

• Cách trị bệnh:

- Khi xác định do tảo roi gây ra cần vớt tảo, tháo bớt nước trong ao và cấp nước mới vào sau đó tiến hành xử lý tảo triệt để.

- Nếu nguyên nhân là do phospho bà con cần cắt giảm ngay lượng thức ăn dư thừa. Điều chỉnh lượng thức ăn hợp lý, dư thừa thức ăn, dễ gây ô nhiễm môi trường và tích tụ phospho trong ao nuôi.

- Khi phát hiện tôm bị nhiễm bệnh, bà con có thể trị bệnh phát sáng ở tôm bằng việc sử dụng chế phẩm sinh học để ức chế vi khuẩn V.harveyi đồng thời bổ sung thêm vi sinh có lợi, Vitamin C, B, A và men tiêu hóa vào thức ăn để tăng sức đề kháng cho tôm. Sau đó diệt khuẩn nước trong ao và khử trùng các loại dụng cụ và thiết bị chuyên dùng, nên diệt khuẩn vào lúc sáng sớm hoặc chiều mát để có hiệu quả tốt nhất.

Trong quá trình chăm sóc tôm, nếu thường xuyên theo dõi vào ban đêm người nuôi sẽ phát hiện sự khác biệt của hiện tượng phát sáng ở từng nguyên nhân khác nhau và hướng khắc phục sẽ khác nhau, giúp mang lại hiệu quả điều trị cao.